آروغ زدن بخش مهمی از تغذیه نوزاد محسوب می شود که بعد از شیر خوردن یا حین شیر خوردن باید انجام شود. زمانی که نوزاد بعد از مصرف شیر مادر یا شیر خشک علائمی از قبیل کشیدن سر به عقب، پیچ و تاب خوردن، گریه کردن، خود را جمع کردن و … را داشت یعنی والدین باید اقدام به آروغ گرفتن نوزاد کنند تا هوای گیر کرده در معده خارج شود.
ناراحتی های بعد از شیر خوردن نوزاد اغلب به دلیل حباب های هوایی است که هنگام شیر خوردن وارد معده شده اند با آروغ گرفتن بخش زیادی از این هوا خارج می شود. اما نحوه آروغ گرفتن با روش های متفاوتی انجام می شود که ساده ترین روش این است که نوزاد را خم کنید و ضربه های ملایمی به قسمت پشت نوزاد بزنید تا هوا از معده خارج شود. برخی از افراد بر این باورند که نوزادانی که شیر مادر مصرف می کنند نیاز به آروغ گرفتن دارند اما تحقیقات ثابت کرده است که هم نوزادان تغذیه شده با شیر مادر و هم نوزادان شیر خشک به آروغ زدن بعد از هر وعده شیردهی نیاز دارند.
فواید آروغ گرفتن نوزاد
آروغ گرفتن نوزاد، باعث کاهش مشکلات متعددی که هر بار بعد از شیردهی اتفاق می افتد می شود. در نوزادان تازه متولد شده که هنوز کنترل خوبی روی شیر خوردن ندارند حباب های هوای بیشتری وارد معده می شوند و ممکن است باعث رفلاکس معده به مری، استفراغ، بی اشتهایی نوزاد، آسپیره‌شدن محتویات معده به ریه، تنگی نفس و … شود. اگر هر بار بعد از شیر دهی و یا حین شیردهی آروغ نوزاد گرفته شود باعث افزایش اشتها، راحتی نوزاد، افزایش تمایل برای خوردن شیر، وزن گیری مناسب نوزاد، کاهش بی قراری نوزاد و کاهش رفلاکس معده به مری می شود.
روش‌های آروغ گرفتن از نوزاد
آروغ گرفتن نوزاد شاید در روزهای ابتدایی تولد برای مادران یک چالش بزرگ باشد اما رفته رفته تسلط بهتری پیدا می کنند. گاها ممکن است شما نتوانید با یک روش آروغ نوزاد را بگیرید از این رو می توانید موقعیت نوزاد را تغییر دهید و روش دیگری را امتحان کنید. در برخی موارد کودک در آن لحظه آروغ نمی زند یا اصلا علائمی که دارد مربوط به تجمع هوا در معده نیست.
به طور کلی می توانید از یکی از روش های زیر برای آروغ گرفتن نوزاد استفاده کنید:
روی سینه یا شانه
یکی از رایج ترین روش های آروغ گیری نوزاد گذاشتن او روی قفسه سینه خودتان است. در این حالت سینه نوزاد روی سینه شما و چانه او روی شانه قرار میگیرد. با یک دست نوزاد را نگه دارید و با دست دیگر آرام روی پشت ضربه بزنید. ممکن است بعد از آروغ نوزاد کمی شیر بالا بیاورد که برای احتیاط قبل از آروغ گرفتن یک دستمال زیر چانه و دهان کودک قرار دهید.
بالاتر از شانه
در این روش همانند روش قبلی نوزاد را مقابل سینه خود کمی بالاتر از شانه نگه دارید. شکم نوزاد باید با شانه شما تماس داشته باشد و فشار ملائمی به آن وارد کند. این فشار باعث آروغ زدن نوزاد می شود. می توانید با یک دست کودک را کنترل کنید و با دست دیگر پشت کودک را ماساژ بدهید و یا ضربات ملایم بزنید.
نکته: این روش را می توانید جلوی اینه انجام دهید تا مطمئن شوید که نوزاد روی شانه خم نشده و به راحتی می تواند نفس بکشد. در اینه وضعیت سر کودک را ببینید باید نوزاد در حالتی باشد که بتواند کنترل خوبی روی سر و گردن خود داشته باشد. در این روش هم امکان بالا آمدن شیر هنگام آروغ زدن وجود دارد پس یک پارچه تمیز زیر نوزاد قرار دهید.
نشسته در دامن
در این روش کودک را به صورت نشسته روی دامن خود بنشانید. یک دست خود را زیر قفسه سینه قرار دهید و با انگشتان همان دست چانه و فک کودک را نگه دارید. دستی که برای کنترل بچه استفاده می کنید نباید به نوزاد فشار وارد کند و یا روی گلوی نوزاد باشد. بعد کودک را به جلو خم کنید و به آرامی با دست دیگر به پشت کودک ضربه بزنید یا آن را ماساژ دهید.
نکته: در این روش ممکن است با آروغ زدن نوزاد کمی شیر هم از معده استفراغ شود که می توانید قبل از اروغ گرفتن یک پارچه روی دامن خود بیندازید. هیچوقت نباید نوزاد در این حالت رها شود چون باعث خفگی او می شود. حتی قرار دادن کودک در حالت دمر هم خطرناک است. بهتر است بعد از آروغ زدن کودک به حالت عادی و طبیعی برگردانده شود.
بهترین زمان آروغ گرفتن نوزاد
بهترین زمان آروغ گرفتن نوزاد در هر نوزاد متفاوت است و قانون مشخصی وجود ندارد که تعیین کند چه زمانی آروغ نوزاد گرفته شود. بیشتر نوزادان بعد از شیر خوردن به آروغ زدن نیاز دارند اما در برخی دیگر آروغ زدن حین شیردهی انجام می شود.
برای پیدا کردن بهترین زمان آروغ گرفتن نوزاد خود بهتر است ابتدا علائم کودک خود را شناسایی کنید. مثلا برخی از کودکان حین شیر خوردن بی قرار هستند و باید وسط شیردهی اروغ نوزاد گرفته شود اما برخی از نوزادان بعد از شیردهی دچار بیقراری می شوند. هر زمان که کودک احساس بی قراری کند باید دست از شیردهی بکشید و آروغ نوزاد را بگیرید. می توانید حالت های مختلفی برای شیر دهی و آروغ گرفتن امتحان کنید تا نوزاد در هر حالت احساس راحتی داشته باشد.
آروغ گرفتن نوزاد تا چند ماه باید ادامه داشته باشد؟
رفته رفته با افزایش سن آروغ گرفتن نوزاد هم کاهش پیدا می کند. کودک رفته رفته یاد می گیرد که شیر خوردن را بدون بلعیدن هوا انجام دهد و ممکن است این فرآیند در کودکان مختلف متفاوت باشد. برخی از کودکان بعد از سه ماه و برخی دیگر تا 6 ماه این توانایی را پیدا می کنند. البته هر چه سن نوزاد بیشتر شود آروغ گیری در تمام وعده های شیردهی انجام نمی شود.
اگر آروغ نوزاد گرفته نشود چه اتفاقی می افتد؟
اگر آروغ گرفتن نوزاد با روش های ذکر شده امکان پذیر نباشد و کودک علائم انباشته شدن هوا در معده مانند گریه کردن، جمع کردن پاها به داخل شکم، مشت کردن دست ها، پیچ و تاب خوردن و … داشته باشد باید حتما روش های دیگر را برای تخلیه هوا امتحان کنید. این علائم ناراحت کننده برای نوزاد ممکن است تنها در سه ماهه اول زندگی باشند و رفته رفته کاهش پیدا کنند. اگر آروغ گرفته نشود و کودک علائم ذکر شده را داشته باشد باید کودک را به پشت بخوابانید و شکم را ماساژ دهید و یا پاهای کودک را به حالت دوچرخه سواری عقب و جلو ببرید.
دلایل آروغ زدن نوزاد
آروغ گرفتن نوزاد مجموعه ای از روش های طبیعی هستند که به وسیله ی یکی از آن ها هوای حبس شده در سیستم گوارشی خارج می شود. هنگام خوردن و آشامیدن نوزاد توانایی کاملی روی نحوه شیر خوردن ندارد و این مسئله باعث می شود تا هوایی زیادی هم هنگام شیر خوردن بلعیده شود. این مشکل تقریبا تا 4 ماهگی ادامه پیدا می کند و بعد از آن کودک به راحتی روی شیر خوردن تسلط پیدا می کند.
تمام هوایی که نوزاد با شیر خوردن بلعیده وارد معده نمی شود و از مری خارج می شود. در صورتی که آروغ نوزاد گرفته نشود دچار نفخ می شود. تجزیه شیر در سیستم گوارش باعث ایجاد گاز در روده نوزاد می شود. کودکان همانند بزرگسالان بعد از آروغ زدن احساس سبکی و راحتی می کنند و از بی قراری آن ها کاسته می شود.
علت سخت آروغ زدن نوزاد چیست؟
آروغ گرفتن نوزاد امری ضروری برای همه ی نوزادان نیست. گاها برخی از کودکان اصلا علائم بلعیدن هوا ندارند و بعد از شیر خوردن آرام هستند در نتیجه نیازی به آروغ گرفتن ندارند. برخی از کودکان حین شیر خوردن بسیار آرام هستند و عدم تحرک و جنب و جوش باعث می شود تا هوایی در معده جمع نشود و نیازی هم به آروغ زدن نداشته باشد.
اما در این بین کودکانی که دارای قولنج یا کولیک نوزادی هستند علائم شدیدی دارند. مثلا کودکانی که قولنج دارند بیشتر از 3 ساعت در روز گریه مداوم دارند. در نتیجه گریه مداوم آن ها علامت جمع شدن هوا در معده نیست و باید از درمان های دیگر در کنار دوش آب گرم و ماساژ شکم استفاده کرد.
نکات مهم در گرفتن آروغ نوزاد
برای گرفتن آروغ نوزاد حتما به نکات و دستورالعمل های زیر توجه کنید:
- بیشتر نوزادان در حالت عمودی زودتر و بهتر آروغ می زنند. در حین آروغ گرفتن حتما باید چهره کودک را ببینید تا به راحتی حالت های چهره از قبیل کبودی، سرخ شدن و … را مشاهده کنید.
- برای آروغ گرفتن از ضربات ملایم و مکرر به پشت نوزاد استفاده کنید. با خم کردن دست می توانید ضربات ملایم ایجاد کنید.
- ممکن است نوزاد هنگام آروغ گرفتن کمی شیر هم بالا بیاورد که می توانید هر بار یک دستمال را کنار خود را تمیز کاری سریع تر داشته باشید.
- کودک بعد از مصرف شیر باید حدود 10 تا 15 دقیقه به حالت عمودی باشد تا برگشت شیر نداشته باشد. اگر کودک GERD یا رفلاکس معده داشته باشد دیرتر آروغ می زند.
- اگر نوزاد در هنگام شیر خوردن دچار بدخلقی شود باید 5 دقیقه به او استراحت دهید تا آروغ بزند و بعد مجددا شیر بخورد.
- می توانید هر با کودک را با شیب ملایم روی بازوی خود نگه دارید تا عمل آروغ برای نوزاد راحت تر باشد.
- اگر روش امتحانی شما برای آروغ گرفتن فایده ای نداشت می توانید روش خود را تغییر دهید و یا دوباره به نوزاد شیر دهید.
