اصطلاح علمی بوی بد دهان همان هالیتوز یا هالیتوزیس است که از مشکلات رایج مراجعین به دندانپزشکی به شمار می رود. این عارضه احتمال دارد برای هر فردی در هر سنی رخ دهد که پس از بیماری های لثه و پوسیدگی دندان بیشترین معضل در مورد سلامت دهان دندان برای افراد جامعه همین هالیتوزیس است.
البته این موضوع ناخوشایند طیف گسترده ای ار افراد جامعه را در بر گرفته که اضطراب و استرس را در آنها افزایش می دهد. البته قبل از هر عملی باید علت بوی ناخوشایند دهان را پیدا کرد و سپس با توجه به دلیل آن به دنبال روش هایی برای رفع این عارضه بود.
علت بوی بد دهان چیست؟
بوی بد دهان می تواند علت های مختلفی داشته باشد. برای مثال بعضی از افراد جامعه تمایل چندانی به رعایت بهداشت دندان و دهان نداشته که با بدبویی دهان مواجه می شوند. همچنین برخی دیگر در ناحیه سینوس ها، حلق، گلو و بینی به عفونت مبتلا می گردند که با درمان آنها می توانند بدبویی ناشی از حلق و بینی را رفع نمایند.
البته مواردی از جمله مصرف برخی داروها، سیگارکشیدن، مصرف الکل، روزه داری، افسردگی، اضطراب، استرس و خشک شدن دهان می تواند بدبویی دهان را به دنبال داشته باشد. ناگفته نماند که بوی ناخوشایند دهان در برخی افراد ریشه در معده دارد که باید آن را درمان کند. از دیگر علل بدبویی دهان می توان به موارد زیر اشاره نمود.
- سفید و خشک شدن زبان و خشکی دهان
- درد در بینی یا گلودرد
- ورم گره های لنفاوی به علت عفونت
- ایجاد پلاک روی دندان ها
- وجود لثه های سخت و سفت همراه با خونریزی
- اضطراب و استرس
- روزه داری
- عادت ماهیانه یا چرخه قاعدگی
- مصرف برخی از غذاها
- مصرف برخی از داروها
- مشکلات معده
- وجود زخم یا عفونت در دهان
- عدم رعایت بهداشت دندان و دهان و یا خرابی دندان ها
راه های رفع بوی بد دهان
قبل از اینکه به بررسی راه های رفع بوی بد دهان پرداخته شود باید به این نکته اشاره کرد که بوی ناخوشایند به طور قطعی و صددرصد از بین نمی رود. زیرا اگر فرد هیچگونه مشکلی نداشته باشد و به شکل اصولی بهداشت دندان و دهان را رعایت کند، برخی مواقع دهان باز بو می دهد.
برای مثال زمانی که فرد از خواب بیدار می شود در حالت طبیعی دهان وی بو می دهد. بنابراین روش های مختلفی برای رفع این بوی ناخوشایند وجود دارند که به شرح زیر هستند.
درمان بیماری دهان و دندان
همانگونه که قبلا اشاره شد به احتمال زیاد بوی بد دهان به دلیل بیماری های ناشی از دهان و دندان می باشد. پس مواردی از جمله عفونت پالپ، پوسیدگی دندان، بیماری های مرتبط با لثه و … عامل بروز بوی ناخوشایند دهان هستند. بنابراین اگر فرد با چنین مشکلاتی مواجه است بایستی از یک دندانپزشک مشاوره بگیرد. همچنین در صورت مشاهده عفونت لثه باید به طور مستقیم به پریودنتیست یا متخصص لثه مراجعه نمایید.
شستن دهان بعد از غذا
پس از مصرف هر نوع خوراکی قرار نیست که آب نوشیده شود. بلکه هدف از نوشیدن آب شستشوی دهان با آن می باشد. همچنین نوع خوراکی یا نوشیدنی مهم نبوده و باید بعد از مصرف یکی آنها یا هر دو، دهان را تمیز یا به اصطلاح آبکشی کرد. زیرا محیط دهان کاملا اسیدی بوده و پس از آبکشی ذرات گیر کرده لابلای دندان ها خارج می شوند. همین عمل تا حد زیادی از باکتریهای مضر و بد دهان می کاهد و بوی ناخوشایند دهان بسیار اندک و جزئی خواهد بود.
مسواک زدن اصولی
مسواک زدن اصولی و به طور منظم بعد از مصرف هر وعده غذایی می تواند از بروز بوی بد دهان پیشگیری نماید. پس جهت رفع بوی ناخوشایند دهان با مسواک باید از نکات زیر پیروی کرد.
- بعد از مصرف هر وعده غذایی باید دهان را آب شست و شو داد.
- بازه زمانی مناسب برای مسواک زدن بعد از صرف غذا، نیم ساعت است.
- به طور صحیح مسواک زده و از فشار دادن دندان ها اجتناب ورزید.
- از مسواک با فرچه نرم جهت تمیز نمودن دندان ها استفاده کنید.
- دو دقیقه زمان برای مسواک زدن در نظر بگیرید.
- در صورت امکان مسواک الکتریکی را در اولویت قرار دهید.
- مسواک بین دندانی بهترین گزینه برای تمیز کردن دندان ها به شمار می رود.
- نخ دندان
استفاده از نخ دندان در طول روز حداقل یک بار می تواند بوی بد دهان را کاهش دهد. زیرا فقط 70% دندان با مسواک زدن تمیز می شوند و 30% دیگر به نخ دندان نیاز پیدا می کنند. پس نخ دندان اگر به شکل درست کشیده شود قطعا پلاک و ذرات غذا را از بین می برد که همین امر در کنترل بوی ناخوشایند دندان نقش بسزایی دارد.
تمیز کردن زبان
زبان بهترین محل جهت تجمع باکتری های بد و مضر دهان به شمار می رود و بستر مناسبی برای تکثیر و تغذیه آنها فراهم می کند. پس تمیز نگه داشتن زبان تقریبا 80% مواقع قادر به رفع بوی ناخوشایند دهان می شود. زیرا هنگامی که باکتری از روی زبان برداشته و تمیز می شود دیگر هیچ گونه فعالیتی صورت نمی گیرد که بدبویی دهان را تسریع بخشد.
خمیر دندان و دهانشویه مناسب
زمانی که بوی بد دهان ناشی از پلاک یا تجمع باکتری ها روی دندان ها باشد قطعا دکتر برای حذف آنها، دهانشویه توصیه می کند. همچنین دندانپزشک به احتمال زیاد خمیردندانی را تجویز می نماید که داری عامل آنتی باکتریال بوده تا باکتریه ای به وجود آمده را از بین ببرد.
تمیز کردن پروتز دندان
افرادی که از دندان مصنوعی یا بریج استفاده می کنند بایستی مطابق دستور پزشک در طول حداقل یکبار آن را تمیز نمایند. همچنین اگر محافظ دهان نگهدارنده ارتودنسی دارید، هر بار پیش از گذاشتن آن داخل دهان بایستی نظافت کنید. پس جهت دسترسی به بهترین و به صرفه ترین محلول پاک کننده باید از دندانپزشک کمک بگیرید.
درمان خشکی دهان
افرادی که مدام با دهان خشک دست و پنجه نرم می کنند باید مصرف تنباکو را کنار بگذارند. پس به جای الکل، نوشابه یا قهوه بهتر است آب میل نمایید. زیرا موارد ذکر شده خشکی دهان را به دنبال دارند. همچنین جویدن آدامس یا مکیدن آب نبات بدون قند بهترین گزینه برای تحریک بزاق است. البته دندانپزشک برای درمان خشکی مزمن دهان، داروی خوراکی یا بزاق مصنوعی که جریان بزاق را تحریک می نماید تجویز می کند.
رژیم غذایی مناسب
مواد غذایی حاوی سیر و پیاز فراوان را از رژیم غذایی خود حذف نماید تا بوی بد دهان را کنترل کنید. البته زیاده روی در مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات و خیلی شیرین باعث ایجاد بوی ناخوشایند در دهان می شوند. پس در انتخاب غذاهای مصرفی نهایت دقت را به خرج دهید.
تعویض مسواک هر سه ماه یک بار
برخی بیماران مبتلا به سرماخوردگی یا دیگر بیماری های ویروسی، علت بوی بد دهان خود را از پزشک جویا می شوند. قطعا دلیل بوی ناخوشایند دهان بعد از این نوع بیماری ها ریشه در استفاده از مسواک قدیمی دارد. بنابراین بعد از هر بار بهبودی از بیماری ویروسی همچون سرماخوردگی باید مسواک خود را تعویض نمایید. همچنین مسواک جدید خریداری نموده و تا آلودگی ها را با مسواک قبلی دور بندازید. در نتیجه هر سه ماه یکبار مسواک ساییده شده را تعویض کنید و مسواک جدید با فرچه نرم جایگزین نمایید. زیرا برخی مواقع مسواک قدیمی به بستر مناسبی برای تجمع میکروب ها و باکتری ها می شود که یکی از علل اصلی بروز بوی ناخوشایند دهان خواهد بود.
مراجعه به دندانپزشکی
جهت کنترل بوی بد دهان بهتر است که هر سال دوبار به دندانپزشکی جهت معاینه و جرمگیری دندان ها یا پروتزها مراجعه کنید. یکی از مزایای مراجعات مرتب این است که در صورت وجود هرگونه مشکلی در دندان ها می توان پروسه درمان را خیلی سریع شروع کرد.
همچنین در آینده هزینه های سرسام آوری برای فرد ایجاد نمی کند. البته در طول این جلسات، آموزش های اساسی جهت پیشبرد بهداشت دندان و دهان دریافت می کنید.
ارتودنسی
افرادی که از دندان های کج رنج می برند یا فک آنها در موقعیت نامناسب قرار گرفته است با وجود تلاش زیاد قادر به مرتب کردن آنها نمی باشند. پس در چنین شرایطی مرتب نمودن دندان ها بهترین راه حل جهت راحتی در تمیز کردن و مسواک زدن آنها محسوب می شود. بنابراین از متخصص ارتودنسی مشاوره گرفته و پروسه طرح درمان برای نظم بخشیدن به دندان ها را شروع کنید. البته گیر کردن غذایی در بین قالب های ارتودنسی می تواند بوی ناخوشایند دهان را تشدید بخشد که فرد با برداشتن ارتودنسی از این بو خلاص می شود.
روش های خانگی
یکی دیگر از روش های رفع بوی بد دهان استفاده از درمان های خانگی است. پس استفاده از دانه رازیانه، شنبلیله و میخک می تواند بوی ناخوشایند دهان را کنترل نماید. بنابراین مقداری از دانه رازیانه، شنبلیله یا میخک را جویده و یا به صورت دمنوش بعد از هر وعده غذایی میل نمایید.
جمع بندی
بوی بد دهان یا هالیتوزیس یکی از مشکلات شایع اکثر بیمارهایی بوده که در سنین مختلف به دندانپزشکی ها و متخصصین حلق و بینی مراجعه می کنند. البته بیماری های لثه و پوسیدگی دندان از جمله علل بروز بدبویی در دهان بوده که طیف وسیعی از افراد جامعه را در بر می گیرد. البته قبل از درمان این عارضه بهتر است علل بوی ناخوشایند دهان را جویا شد. سپس از روش های مختلفی از جمله مسواک زدن اصولی، شستن دهان بعد از غذا، نخ دندان، خمیر دندان مناسب، دهانشویه، تمیز کردن پروتزهای دندانی و… برای رفع این بو استفاده کرد.
